पोटदुखीवर गुणकारी वाघेटी

वाघेटीच्या काटेरी वेली जंगलात डोंगरकपारीला मोठ्या प्रमाणात वाढलेल्या दिसतात. महाराष्ट्रात कोकण, पश्चिमघाटात मोठ्या प्रमाणात वाघेटीच्या वेली आढळतात.  

 वनस्पतीची ओळख ः

• वाघेटी हा बहुवर्षीय काटेरी वेल आहे. याचे खोड गोलाकार असून फांद्या मोठ्या प्रमाणात इतरत्र पसरतात.
• पाने साधी, एका आड एक, लांबट-गोल टोकदार व चमकणारी असतात. काटे टोकदार, वाकडे, चपटे असून जोडीने पानाच्या बेचक्यातून येतात.
• काटे वाघाच्या नखासारखे असल्यामुळे या वेलीला वाघेटी किवा व्याघ्रनखी असे म्हणतात. फुले पांढरी किंवा फिकट गुलाबी, द्विलिंगी, नियमित असून पानांच्या बगलेतून एक किंवा दोन अशी येतात. 
• पुष्प कोश ४ दलांचा, ४ पाकळ्या मोकळ्या असतात. फिकट गुलाबी पुंकेसर पाकळ्यापेक्षा लांब असते. बीजांडकोशाचा देठ पुंकेसरापेक्षा किंचित लांब असतो. 
• फळ गोल, हिरवट-तांबूस अनेक बिया (काळ्या) आणि गरयुक्त असून फळ पिकल्यावरती लाल होऊन तडकते.

 औषधी गुणधर्म 

•  वाघाटी उष्ण, उत्तेजक, असून पित्तनाशक आहे. 
•  उष्णतेमुळे अंगावर वळ उठल्यावर मूळ उगाळून लेप लावतात. 
•  वाघाटी क्षयरोगावर अत्यंत गुणकारी औषध आहे.
•  वाघाटीचे फळ कफ, वायू यांचा नाश करते.
•  फळ उगाळून पाण्यातून पोटदुखीवर इलाज म्हणून पिण्यासाठी देतात. 
   

स्थानिक नाव	वाघेटी/वाघाटी /गोविंदफळ/गोविंदी/कडू वाघांटी
शास्त्रीय नाव	Capparis zeylanica L.
कूळ	Capparaceae
इंग्रजी नाव	Thorny Capper Brush, Ceylon Caper
संस्कृत नाव	व्याघ्रनखी, कराम्भा, तपसप्रिय
उपयोगी भाग	कोवळे फळ
उपलब्धीचा काळ	कोवळे फळ- जून-ऑगस्ट,  फेब्रुवारी- एप्रिल
अभिवृद्धी	बिया
वापर	भाजी

पाककृती : कोवळ्या फळाची भाजी 
साहित्य 
२०० ग्रॅम वाघेटीची कोवळी फळे, २-३ बारीक चिरलेले कांदे, ३-५ ठेचलेल्या लसूण पाकळ्या, १ चमचा हळद, १-२ चमचा लाल मिरची पावडर,१ चमचा धने पावडर, फोडणीसाठी जिरे, मोहरी, हिंग, कडीपत्ता, तेल, चवीपुरते मीठ व कोंथिबीर. 

 कृती
प्रथम वाघेटीची कोवळी फळे स्वच्छ धुऊन देठाचा भाग कापून घ्यावा. बारीक फोडी करून बिया काढून टाकाव्यात. कढईत तेल गरम करून कडीपत्ता, जिरे, हिंग, मोहरीची फोडणी तयार करावी. नंतर कांदा व लसूण तेलात चांगला शिजवून घ्यावा. त्यात  हळद, लाल मिरची पावडर, धने पावडर व फोडी टाकून चांगले परतवून घ्यावे. झाकण ठेऊन मऊ होईपर्यत  शिजवून घ्यावे. चवीप्रमाणे मीठ मिसळावे.  बारीक चिरलेली कोंथिबीर भाजीवर पसरावी.

टीप : ही भाजी आषाढी एकादशीच्या दिवशी उपवास सोडण्यासाठी खातात.

 : अश्विनी चोथे, ७७४३९९१२०६
(क. का. वाघ उद्यानविद्या महाविद्यालय, नाशिक)

News Item ID: 

18-news_story-1537063458

Mobile Device Headline: 

पोटदुखीवर गुणकारी वाघेटी

Appearance Status Tags: 

Mukhya News

Site Section Tags: 

अॅग्रोगाईड

औषधी वनस्पती

Mobile Body: 

वाघेटीच्या काटेरी वेली जंगलात डोंगरकपारीला मोठ्या प्रमाणात वाढलेल्या दिसतात. महाराष्ट्रात कोकण, पश्चिमघाटात मोठ्या प्रमाणात वाघेटीच्या वेली आढळतात.  

 वनस्पतीची ओळख ः

• वाघेटी हा बहुवर्षीय काटेरी वेल आहे. याचे खोड गोलाकार असून फांद्या मोठ्या प्रमाणात इतरत्र पसरतात.
• पाने साधी, एका आड एक, लांबट-गोल टोकदार व चमकणारी असतात. काटे टोकदार, वाकडे, चपटे असून जोडीने पानाच्या बेचक्यातून येतात.
• काटे वाघाच्या नखासारखे असल्यामुळे या वेलीला वाघेटी किवा व्याघ्रनखी असे म्हणतात. फुले पांढरी किंवा फिकट गुलाबी, द्विलिंगी, नियमित असून पानांच्या बगलेतून एक किंवा दोन अशी येतात. 
• पुष्प कोश ४ दलांचा, ४ पाकळ्या मोकळ्या असतात. फिकट गुलाबी पुंकेसर पाकळ्यापेक्षा लांब असते. बीजांडकोशाचा देठ पुंकेसरापेक्षा किंचित लांब असतो. 
• फळ गोल, हिरवट-तांबूस अनेक बिया (काळ्या) आणि गरयुक्त असून फळ पिकल्यावरती लाल होऊन तडकते.

 औषधी गुणधर्म 

•  वाघाटी उष्ण, उत्तेजक, असून पित्तनाशक आहे. 
•  उष्णतेमुळे अंगावर वळ उठल्यावर मूळ उगाळून लेप लावतात. 
•  वाघाटी क्षयरोगावर अत्यंत गुणकारी औषध आहे.
•  वाघाटीचे फळ कफ, वायू यांचा नाश करते.
•  फळ उगाळून पाण्यातून पोटदुखीवर इलाज म्हणून पिण्यासाठी देतात. 
   

स्थानिक नाव	वाघेटी/वाघाटी /गोविंदफळ/गोविंदी/कडू वाघांटी
शास्त्रीय नाव	Capparis zeylanica L.
कूळ	Capparaceae
इंग्रजी नाव	Thorny Capper Brush, Ceylon Caper
संस्कृत नाव	व्याघ्रनखी, कराम्भा, तपसप्रिय
उपयोगी भाग	कोवळे फळ
उपलब्धीचा काळ	कोवळे फळ- जून-ऑगस्ट,  फेब्रुवारी- एप्रिल
अभिवृद्धी	बिया
वापर	भाजी

पाककृती : कोवळ्या फळाची भाजी 
साहित्य 
२०० ग्रॅम वाघेटीची कोवळी फळे, २-३ बारीक चिरलेले कांदे, ३-५ ठेचलेल्या लसूण पाकळ्या, १ चमचा हळद, १-२ चमचा लाल मिरची पावडर,१ चमचा धने पावडर, फोडणीसाठी जिरे, मोहरी, हिंग, कडीपत्ता, तेल, चवीपुरते मीठ व कोंथिबीर. 

 कृती
प्रथम वाघेटीची कोवळी फळे स्वच्छ धुऊन देठाचा भाग कापून घ्यावा. बारीक फोडी करून बिया काढून टाकाव्यात. कढईत तेल गरम करून कडीपत्ता, जिरे, हिंग, मोहरीची फोडणी तयार करावी. नंतर कांदा व लसूण तेलात चांगला शिजवून घ्यावा. त्यात  हळद, लाल मिरची पावडर, धने पावडर व फोडी टाकून चांगले परतवून घ्यावे. झाकण ठेऊन मऊ होईपर्यत  शिजवून घ्यावे. चवीप्रमाणे मीठ मिसळावे.  बारीक चिरलेली कोंथिबीर भाजीवर पसरावी.

टीप : ही भाजी आषाढी एकादशीच्या दिवशी उपवास सोडण्यासाठी खातात.

 : अश्विनी चोथे, ७७४३९९१२०६
(क. का. वाघ उद्यानविद्या महाविद्यालय, नाशिक)

English Headline: 

agriculture news in marathi, Vaghoti usefull in Stomachache

Author Type: 

External Author

अश्विनी चोथे

वाघ महाराष्ट्र maharashtra कोकण konkan गुलाब rose औषध drug साहित्य literature हळद मोहरी mustard काव्य

Search Functional Tags: 

वाघ, महाराष्ट्र, Maharashtra, कोकण, Konkan, गुलाब, Rose, औषध, drug, साहित्य, Literature, हळद, मोहरी, Mustard, काव्य

Twitter Publish: