गहू पिकावरील मावा आणि तुडतुडे या किडींवर वेळीच उपाययोजना न केल्यास उत्पादनात २५ ते ३० टक्के नुकसान होऊ शकते. त्यामुळे प्रादुर्भावाची तीव्रता लक्षात घेऊन निरीक्षणे नोंदवून एकात्मिक व्यवस्थापन करावे.
यंदा गहू पिकाच्या पेरणीला नोव्हेंबरच्या पहिल्या आठवड्यापासून सुरवात झाली. ज्या ठिकाणी उसाचे क्षेत्र होते त्या ठिकाणी डिसेंबरअखेर पर्यंत पेरणी पूर्ण झाली. सद्य परिस्थितीत रात्रीचे तापमान ३ ते ८ अंश सेल्सिअस आणि दिवसाचे तापमान २६ ते २८ अंश सेल्सिअस सातत्याने टिकून असल्याचे दिसून येत आहे. पेरणीपासून टिकून असणारी थंडी जशी गहू पिकाच्या वाढीसाठी उपयुक्त ठरत आहे, तशीच मावा आणि तुडतुडे या किडींच्या प्रादुर्भावासाठीही अनुकूल झालेली आहे. अशा वातावरणामुळे सध्या पिकावर तुडतुडे आणि मावा किडीचा प्रादुर्भाव झाल्याचे दिसून येत आहे.
१) मावा
- पिले व प्रौढ पानांच्या पाठीमागच्या बाजूस, कोवळे शेंडे तसेच खोडावर समूहाने एकवटलेली दिसून येतात व त्यातील पेशीरस शोषून घेतात. त्यामुळे पाने पिवळसर रोगट होतात.
- मधाप्रमाणे चिकट द्रव विष्ठेवाटे पांनांवर, खोडावर व गव्हाच्या कोवळ्या शेंड्यांवर टाकते, त्यावर काळी बुरशी वाढुन पानाची प्रकाश संश्‍लेषण क्रिया बंद होते, परिणामी रोपे मरतात आणि पीक उत्पादनात मोठी घट येते.
२) तुडतुडे
तुडतुडे पानातील अन्नरस शोषून घेतात. त्यामुळे पानांचे शेंडे गळून पाने पिवळी पडू लागतात आणि रोपांची वाढ खुंटते.
एकात्मिक व्यवस्थापन
- शेतामध्ये एकरी १०-१२ पिवळे चिकट सापळे लावावेत. त्यामुळे प्रादुर्भावाचे प्रमाण लक्षात येते आणि योग्य त्या उपाययोजना करता येतात.
- मावा किडीची आर्थिक नुकसान पातळी म्हणजे साधारणपणे दहा मावा कीड (पिले/प्रौढ) प्रति झाड किंवा फुटवा दिसल्यानंतर त्वरित उपाययोजना कराव्यात.
- जैविक उपायांमध्ये व्हर्टीसीलीअम लेकॅनी किंवा मेटॅऱ्हाझिअम अॅनिसोप्ली ४० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून १० ते १५ दिवसाच्या अंतराने दोन वेळा फवारणी करावी.
रासायनिक नियंत्रण (फवारणी प्रति लिटर पाणी)
मावा किडीच्या नियंत्रणासाठी
थायोमिथोक्झाम (२५ टक्के) ०.१ ग्रॅम
तुडतुड्यांच्या नियंत्रणासाठी
डायमिथोएट (३० ईसी) १ मिली किंवा मावा किडीच्या नियंत्रणासाठी सुचविलेल्या उपाययोजना कराव्यात.
संपर्क ः डॉ. संजय पाटील, ०७५८८०३६४४८
(सहायक प्राध्यापक, कीटकशास्त्र, कृषी संशोधन केंद्र, निफाड)
गहू पिकावरील मावा आणि तुडतुडे या किडींवर वेळीच उपाययोजना न केल्यास उत्पादनात २५ ते ३० टक्के नुकसान होऊ शकते. त्यामुळे प्रादुर्भावाची तीव्रता लक्षात घेऊन निरीक्षणे नोंदवून एकात्मिक व्यवस्थापन करावे.
यंदा गहू पिकाच्या पेरणीला नोव्हेंबरच्या पहिल्या आठवड्यापासून सुरवात झाली. ज्या ठिकाणी उसाचे क्षेत्र होते त्या ठिकाणी डिसेंबरअखेर पर्यंत पेरणी पूर्ण झाली. सद्य परिस्थितीत रात्रीचे तापमान ३ ते ८ अंश सेल्सिअस आणि दिवसाचे तापमान २६ ते २८ अंश सेल्सिअस सातत्याने टिकून असल्याचे दिसून येत आहे. पेरणीपासून टिकून असणारी थंडी जशी गहू पिकाच्या वाढीसाठी उपयुक्त ठरत आहे, तशीच मावा आणि तुडतुडे या किडींच्या प्रादुर्भावासाठीही अनुकूल झालेली आहे. अशा वातावरणामुळे सध्या पिकावर तुडतुडे आणि मावा किडीचा प्रादुर्भाव झाल्याचे दिसून येत आहे.
१) मावा
- पिले व प्रौढ पानांच्या पाठीमागच्या बाजूस, कोवळे शेंडे तसेच खोडावर समूहाने एकवटलेली दिसून येतात व त्यातील पेशीरस शोषून घेतात. त्यामुळे पाने पिवळसर रोगट होतात.
- मधाप्रमाणे चिकट द्रव विष्ठेवाटे पांनांवर, खोडावर व गव्हाच्या कोवळ्या शेंड्यांवर टाकते, त्यावर काळी बुरशी वाढुन पानाची प्रकाश संश्‍लेषण क्रिया बंद होते, परिणामी रोपे मरतात आणि पीक उत्पादनात मोठी घट येते.
२) तुडतुडे
तुडतुडे पानातील अन्नरस शोषून घेतात. त्यामुळे पानांचे शेंडे गळून पाने पिवळी पडू लागतात आणि रोपांची वाढ खुंटते.
एकात्मिक व्यवस्थापन
- शेतामध्ये एकरी १०-१२ पिवळे चिकट सापळे लावावेत. त्यामुळे प्रादुर्भावाचे प्रमाण लक्षात येते आणि योग्य त्या उपाययोजना करता येतात.
- मावा किडीची आर्थिक नुकसान पातळी म्हणजे साधारणपणे दहा मावा कीड (पिले/प्रौढ) प्रति झाड किंवा फुटवा दिसल्यानंतर त्वरित उपाययोजना कराव्यात.
- जैविक उपायांमध्ये व्हर्टीसीलीअम लेकॅनी किंवा मेटॅऱ्हाझिअम अॅनिसोप्ली ४० ग्रॅम प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून १० ते १५ दिवसाच्या अंतराने दोन वेळा फवारणी करावी.
रासायनिक नियंत्रण (फवारणी प्रति लिटर पाणी)
मावा किडीच्या नियंत्रणासाठी
थायोमिथोक्झाम (२५ टक्के) ०.१ ग्रॅम
तुडतुड्यांच्या नियंत्रणासाठी
डायमिथोएट (३० ईसी) १ मिली किंवा मावा किडीच्या नियंत्रणासाठी सुचविलेल्या उपाययोजना कराव्यात.
संपर्क ः डॉ. संजय पाटील, ०७५८८०३६४४८
(सहायक प्राध्यापक, कीटकशास्त्र, कृषी संशोधन केंद्र, निफाड)
0 comments:
Post a Comment