करपा ः
बुरशी ः पायरीक्‍युलॅरिया ओरायझो
- पानाच्या रोगग्रस्त भागावर गोल लंबाकार अर्धपारदर्शक ठिपके दिसतात.
- रोगाची तीव्रता वाढत जाईल त्याप्रमाणे ठिपक्‍यांचे प्रमाण वाढून पानांवर फिक्कट तपकिरी रंगाचे अनेक ठिपके दिसतात.
उपाययोजना ः
- अतिरिक्त खतांचा वापर टाळावा.
- शिफारशीनुसार खताचे नियोजन करावे.
जैविक नियंत्रण ः
ट्रायकोडर्मा व्हिरीडी १ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी
रासायनिक नियंत्रण ः
कॉपर ऑक्‍झीक्‍लोराईड ३ ग्रॅम किंवा मॅंकोझेब २.५ ग्रॅम किंवा कार्बेन्डाझिम १ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी.
आभासमय काजळी ः
बुरशी ः युस्थेलॅजीनाईड व्हायरेनस
- लोंबीतील काही फुलांमध्ये दाणे भरण्याऐवजी शेंदरी रंगाच्या गाठी दिसतात.
- पुढे या गाठीचा रंग गर्द हिरवट मखमली होतो.
नियंत्रण ः
- रोगग्रस्त झाडे किंवा रोगट लोंब्या काढून नष्ट कराव्यात.
- क्‍लोरोथॅलोनील १ मि.लि.किंवा प्रोपिकोनॅझोल १ मि.लि. प्रति लिटर पाणी.
उदबत्ता
बुरशी ः इफिलीस ओरायझी
- भात निसवल्यानंतर लोंबी न येता त्या ठिकाणी उदबत्तीसारखी कठीण राखी रंगाची दांडी दिसते. त्यामध्ये दाणे भरत नाहीत.
उपाय
- रोगग्रस्त झाडे उपटून जाळून नष्ट करावीत.
- प्रोपिकोनॅझॉल १ मि.लि. प्रति लिटर पाणी.
जिवाणूजन्य करपा
- सुरवातीला पानावर पिवळसर पांढरे अर्ध पारदर्शक ठिपके पडतात. ठिपक्‍यांची सुरवात पानाच्या टोकाकडून देठाकडे आणि एक किंवा दोन्ही कडांकडून आत अशी होते.
- रोगाची पूर्ण वाढ झाल्यावर संपूर्ण पान करपते. आणि त्याचा राखाडी किंवा तांबूस तपकिरी होतो.
- नत्र खताच्या वाजवीपेक्षा जास्त मात्रा दिल्यास आणि रोगास अतिबळी पडणाऱ्या भात जातीची लागवड केल्यास रोगाची वाढ झपाट्याने होते.
नियंत्रण
- शिफारशीनुसार खताचे नियोजन करावे.
- रोगबाधित झाडे जाळून किंवा खोल नांगरट करून नष्ट करावे.
- स्ट्रेप्टोमायसीन* ०.०३ ग्रॅम व कॉपर ऑक्‍झीक्‍लोराईड ३ ग्रॅम प्रति प्रतिलिटर पाण्यात मिसळून फवारणी.
टुंग्रो
- विषाणूजन्य रोग आहे. पानांवरील शिरांचा रंगसुद्धा पिवळसर होतो. रोगग्रस्त चुडे उशिरा फुलोऱ्यावर येतात आणि लोंब्या अर्धवट बाहेर पडतात.
- लोंबीतील पळिंजांचे प्रमाण जास्त असते.
- रोगाचा दुय्यम प्रसार तुडतुड्यामुळे होतो.
नियंत्रण
- रोगबाधित झाडे आढळल्यास उपटून नष्ट करावीत.
- तुडतुडे नियंत्रण ः क्‍लोरपायरिफॉस (२० टक्के) २ मि.लि. प्रतिलिटर पाणी.
संपकर् ः एस. आर. परदेशी, ९४२३५४४२०७
(प्रादेशिक कृषी संशोधन केंद्र, इगतपुरी, जि. नाशिक)
करपा ः
बुरशी ः पायरीक्‍युलॅरिया ओरायझो
- पानाच्या रोगग्रस्त भागावर गोल लंबाकार अर्धपारदर्शक ठिपके दिसतात.
- रोगाची तीव्रता वाढत जाईल त्याप्रमाणे ठिपक्‍यांचे प्रमाण वाढून पानांवर फिक्कट तपकिरी रंगाचे अनेक ठिपके दिसतात.
उपाययोजना ः
- अतिरिक्त खतांचा वापर टाळावा.
- शिफारशीनुसार खताचे नियोजन करावे.
जैविक नियंत्रण ः
ट्रायकोडर्मा व्हिरीडी १ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी
रासायनिक नियंत्रण ः
कॉपर ऑक्‍झीक्‍लोराईड ३ ग्रॅम किंवा मॅंकोझेब २.५ ग्रॅम किंवा कार्बेन्डाझिम १ ग्रॅम प्रतिलिटर पाणी.
आभासमय काजळी ः
बुरशी ः युस्थेलॅजीनाईड व्हायरेनस
- लोंबीतील काही फुलांमध्ये दाणे भरण्याऐवजी शेंदरी रंगाच्या गाठी दिसतात.
- पुढे या गाठीचा रंग गर्द हिरवट मखमली होतो.
नियंत्रण ः
- रोगग्रस्त झाडे किंवा रोगट लोंब्या काढून नष्ट कराव्यात.
- क्‍लोरोथॅलोनील १ मि.लि.किंवा प्रोपिकोनॅझोल १ मि.लि. प्रति लिटर पाणी.
उदबत्ता
बुरशी ः इफिलीस ओरायझी
- भात निसवल्यानंतर लोंबी न येता त्या ठिकाणी उदबत्तीसारखी कठीण राखी रंगाची दांडी दिसते. त्यामध्ये दाणे भरत नाहीत.
उपाय
- रोगग्रस्त झाडे उपटून जाळून नष्ट करावीत.
- प्रोपिकोनॅझॉल १ मि.लि. प्रति लिटर पाणी.
जिवाणूजन्य करपा
- सुरवातीला पानावर पिवळसर पांढरे अर्ध पारदर्शक ठिपके पडतात. ठिपक्‍यांची सुरवात पानाच्या टोकाकडून देठाकडे आणि एक किंवा दोन्ही कडांकडून आत अशी होते.
- रोगाची पूर्ण वाढ झाल्यावर संपूर्ण पान करपते. आणि त्याचा राखाडी किंवा तांबूस तपकिरी होतो.
- नत्र खताच्या वाजवीपेक्षा जास्त मात्रा दिल्यास आणि रोगास अतिबळी पडणाऱ्या भात जातीची लागवड केल्यास रोगाची वाढ झपाट्याने होते.
नियंत्रण
- शिफारशीनुसार खताचे नियोजन करावे.
- रोगबाधित झाडे जाळून किंवा खोल नांगरट करून नष्ट करावे.
- स्ट्रेप्टोमायसीन* ०.०३ ग्रॅम व कॉपर ऑक्‍झीक्‍लोराईड ३ ग्रॅम प्रति प्रतिलिटर पाण्यात मिसळून फवारणी.
टुंग्रो
- विषाणूजन्य रोग आहे. पानांवरील शिरांचा रंगसुद्धा पिवळसर होतो. रोगग्रस्त चुडे उशिरा फुलोऱ्यावर येतात आणि लोंब्या अर्धवट बाहेर पडतात.
- लोंबीतील पळिंजांचे प्रमाण जास्त असते.
- रोगाचा दुय्यम प्रसार तुडतुड्यामुळे होतो.
नियंत्रण
- रोगबाधित झाडे आढळल्यास उपटून नष्ट करावीत.
- तुडतुडे नियंत्रण ः क्‍लोरपायरिफॉस (२० टक्के) २ मि.लि. प्रतिलिटर पाणी.
संपकर् ः एस. आर. परदेशी, ९४२३५४४२०७
(प्रादेशिक कृषी संशोधन केंद्र, इगतपुरी, जि. नाशिक)
0 comments:
Post a Comment