जनावरांच्या आरोग्याकडे द्या लक्ष

गोठ्यातील ओलसर व कोंदट वातावरणामुळे जनावरांच्या प्रजनन व कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो. हे लक्षात घेऊन गोठा नियमित स्वच्छ ठेवावा. जनावरांमध्ये लसीकरण करून घ्यावे.

 

गळक्या छताचा परिणाम 

•   गोठ्यातील ओलसर व कोंदट वातावरणामुळे जनावरांच्या प्रजनन व कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो.
•   गोठ्यात जर पावसाचे पाणी येत असेल किंवा छतामधून गोठ्यामध्ये पाणी येत असेल तर जनावर बैचेन होते.
•   पाणी शेण, जनावराचे मलमूत्र यामुळे गोठ्यात अमोनियाचे प्रमाण वाढते. विषारी वायूंची निर्मिती होऊन जनावरांच्या डोळ्यावर सूज येते, शरीराची आग होऊन खाज सुटते. यामुळे जनावर शांत राहत नाही. 
•   पोल्ट्री शेडमधील ओलसर वातावरणात कोंबड्यामध्ये कॉक्सीडायोसीस रोगाचा प्रादुर्भाव दिसून येतो.
•    शेळ्या ओलसर जागी बसत नाहीत शेळ्यांमध्ये तणाव दिसून येतो.

खाद्य 

•  पावसाळ्यामध्ये गवताची उगवण क्षमता तसेच वाढ अधिक प्रमाणात असते. या चाऱ्याकडे जनावरे आकर्षित होतात, त्यामुळे जनावरांना खायला पोटभर आणि भरपूर खाद्य मिळते. परंतु, हे जनावरांसाठी अपायकारकसुद्धा आहे.
•  पावसाळ्यात उगवणारे गवत मऊ असल्याने जनावरे कमी वेळात अधिक गवत खातात. कोरडा चारा कमी  खातात. 
•  पावसाळ्यात उगवणाऱ्या गवतात पाण्याचे प्रमाण अधिक असते. तंतुमय पदार्थांचे प्रमाण कमी असते. त्यामुळे जनावरांची अन्न पचनाची क्रिया बिघडते. जनावरांना हगवण लागते. 

खाद्यामध्ये बुरशी 

•    जनावरांचे खाद्य जर भिजले तर खाद्यामध्ये बुरशी निर्माण होते. त्यामुळे जनावरांच्या आरोग्यावर अनिष्ट परिणाम दिसून येतो.

कासेचे आजार 

•    अस्वच्छ गोठ्यात कासेचे आजार दिसतात. 
•    जनावरांना कासदाह आजार होतो. दुधाचे उत्पादन कमी होते.

आर्द्रता 

•  पावसाळी वातावरणात आर्द्रता अधिक असल्याने हे वातावरण विविध प्रकारच्या जिवाणू तसेच विषाणूंच्या वाढीस पोषक ठरते.
•  निरनिराळे जिवाणू आणि विषाणूंची झपाट्याने वाढ होऊन जनावरे जिवाणूजन्य व विषाणूजन्य रोगास बळी पडतात. 
• जंत, माश्यांचा प्रादुर्भाव 
• जिवाणूप्रमाणे कृमींना सुद्धा पावसाळ्यातील वातावरण पोषक ठरते. परिणामी जनावरे वेगवेगळ्या कृमींना बळी पडतात. 
•  गोठ्यात माश्यांचे प्रमाण वाढते. माशा जनावरांना चावतात. जनावर बैचेन होते त्याचा परिणाम दूध उत्पादनावर दिसून येतो.

खुरांचे आजार 

•    खुरांमध्ये चिखल राहिल्यामुळे जिवाणूंचा प्रादुर्भाव होऊन आजार होतात. काहीवेळेस जनावर लंगडते.

 

उपाययोजना 

•    गोठा नियमित स्वच्छ ठेवावा, गोठ्यात पावसाची झडप येणार नाही किंवा छतामधून पाणी गळणार नाही याची दक्षता घ्यावी. 
•    गोठ्याच्या आजूबाजूला गवत किंवा झाडेझुडपे वाढू देऊ नयेत. त्यामुले डास, माश्यांचे प्रमाण कमी होईल. 
•    पावसाळ्याच्या सुरवातीला जनावरांना कृमिनाशकाची शिफारशीत मात्रा द्यावी. 
•    गोठा व आजूबाजूची जागा निर्जंतुक करावी. 
•    गोठा कोरडा ठेवावा. स्वच्छता ठेवावी. त्यामुळे कासेचे आजार होणार नाहीत.
•    खाद्य पावसाने ओले होणार नाही याची काळजी घ्यावी.
•    हिरव्या गवतासोबत वाळलेला कोरडा तंतुमय चारा द्यावा.
•    जिवाणू तसेच विषाणूजन्य आजाराच्या नियंत्रणासाठी लसी उपलब्ध आहेत. पशुवैद्यकाच्या मदतीने जनावरांमध्ये योग्यवेळी लसीकरण करून घ्यावे. उदा. एकटांग्या, घटसर्प, तोंडखुरी, पायखुरी इत्यादी. 
•    पावसाळ्यात जनावरांच्या वागणुकीवर कटाक्षाने नजर ठेवावी. आजाराची लक्षणे दिसताच पशुवैद्यकाकडून योग्य उपचार करावेत.

 - डॉ. सी. व्ही. धांडोरे, ९३७३५४८४९४
(विषय विशेषज्ञ (पशुवैद्यकीय), श्री. सिद्धगिरी कृषी विज्ञान केंद्र, कणेरी मठ, कोल्हापूर)

News Item ID: 

18-news_story-1562673062

Mobile Device Headline: 

जनावरांच्या आरोग्याकडे द्या लक्ष

Appearance Status Tags: 

Section News

Site Section Tags: 

कृषिपूरक

Mobile Body: 

गोठ्यातील ओलसर व कोंदट वातावरणामुळे जनावरांच्या प्रजनन व कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो. हे लक्षात घेऊन गोठा नियमित स्वच्छ ठेवावा. जनावरांमध्ये लसीकरण करून घ्यावे.

 

गळक्या छताचा परिणाम 

•   गोठ्यातील ओलसर व कोंदट वातावरणामुळे जनावरांच्या प्रजनन व कार्यक्षमतेवर परिणाम होतो.
•   गोठ्यात जर पावसाचे पाणी येत असेल किंवा छतामधून गोठ्यामध्ये पाणी येत असेल तर जनावर बैचेन होते.
•   पाणी शेण, जनावराचे मलमूत्र यामुळे गोठ्यात अमोनियाचे प्रमाण वाढते. विषारी वायूंची निर्मिती होऊन जनावरांच्या डोळ्यावर सूज येते, शरीराची आग होऊन खाज सुटते. यामुळे जनावर शांत राहत नाही. 
•   पोल्ट्री शेडमधील ओलसर वातावरणात कोंबड्यामध्ये कॉक्सीडायोसीस रोगाचा प्रादुर्भाव दिसून येतो.
•    शेळ्या ओलसर जागी बसत नाहीत शेळ्यांमध्ये तणाव दिसून येतो.

खाद्य 

•  पावसाळ्यामध्ये गवताची उगवण क्षमता तसेच वाढ अधिक प्रमाणात असते. या चाऱ्याकडे जनावरे आकर्षित होतात, त्यामुळे जनावरांना खायला पोटभर आणि भरपूर खाद्य मिळते. परंतु, हे जनावरांसाठी अपायकारकसुद्धा आहे.
•  पावसाळ्यात उगवणारे गवत मऊ असल्याने जनावरे कमी वेळात अधिक गवत खातात. कोरडा चारा कमी  खातात. 
•  पावसाळ्यात उगवणाऱ्या गवतात पाण्याचे प्रमाण अधिक असते. तंतुमय पदार्थांचे प्रमाण कमी असते. त्यामुळे जनावरांची अन्न पचनाची क्रिया बिघडते. जनावरांना हगवण लागते. 

खाद्यामध्ये बुरशी 

•    जनावरांचे खाद्य जर भिजले तर खाद्यामध्ये बुरशी निर्माण होते. त्यामुळे जनावरांच्या आरोग्यावर अनिष्ट परिणाम दिसून येतो.

कासेचे आजार 

•    अस्वच्छ गोठ्यात कासेचे आजार दिसतात. 
•    जनावरांना कासदाह आजार होतो. दुधाचे उत्पादन कमी होते.

आर्द्रता 

•  पावसाळी वातावरणात आर्द्रता अधिक असल्याने हे वातावरण विविध प्रकारच्या जिवाणू तसेच विषाणूंच्या वाढीस पोषक ठरते.
•  निरनिराळे जिवाणू आणि विषाणूंची झपाट्याने वाढ होऊन जनावरे जिवाणूजन्य व विषाणूजन्य रोगास बळी पडतात. 
• जंत, माश्यांचा प्रादुर्भाव 
• जिवाणूप्रमाणे कृमींना सुद्धा पावसाळ्यातील वातावरण पोषक ठरते. परिणामी जनावरे वेगवेगळ्या कृमींना बळी पडतात. 
•  गोठ्यात माश्यांचे प्रमाण वाढते. माशा जनावरांना चावतात. जनावर बैचेन होते त्याचा परिणाम दूध उत्पादनावर दिसून येतो.

खुरांचे आजार 

•    खुरांमध्ये चिखल राहिल्यामुळे जिवाणूंचा प्रादुर्भाव होऊन आजार होतात. काहीवेळेस जनावर लंगडते.

 

उपाययोजना 

•    गोठा नियमित स्वच्छ ठेवावा, गोठ्यात पावसाची झडप येणार नाही किंवा छतामधून पाणी गळणार नाही याची दक्षता घ्यावी. 
•    गोठ्याच्या आजूबाजूला गवत किंवा झाडेझुडपे वाढू देऊ नयेत. त्यामुले डास, माश्यांचे प्रमाण कमी होईल. 
•    पावसाळ्याच्या सुरवातीला जनावरांना कृमिनाशकाची शिफारशीत मात्रा द्यावी. 
•    गोठा व आजूबाजूची जागा निर्जंतुक करावी. 
•    गोठा कोरडा ठेवावा. स्वच्छता ठेवावी. त्यामुळे कासेचे आजार होणार नाहीत.
•    खाद्य पावसाने ओले होणार नाही याची काळजी घ्यावी.
•    हिरव्या गवतासोबत वाळलेला कोरडा तंतुमय चारा द्यावा.
•    जिवाणू तसेच विषाणूजन्य आजाराच्या नियंत्रणासाठी लसी उपलब्ध आहेत. पशुवैद्यकाच्या मदतीने जनावरांमध्ये योग्यवेळी लसीकरण करून घ्यावे. उदा. एकटांग्या, घटसर्प, तोंडखुरी, पायखुरी इत्यादी. 
•    पावसाळ्यात जनावरांच्या वागणुकीवर कटाक्षाने नजर ठेवावी. आजाराची लक्षणे दिसताच पशुवैद्यकाकडून योग्य उपचार करावेत.

 - डॉ. सी. व्ही. धांडोरे, ९३७३५४८४९४
(विषय विशेषज्ञ (पशुवैद्यकीय), श्री. सिद्धगिरी कृषी विज्ञान केंद्र, कणेरी मठ, कोल्हापूर)

English Headline: 

agriculture news in Marathi, article regarding health management animals

Author Type: 

External Author

डॉ. सी. व्ही. धांडोरे

लसीकरण आरोग्य health दूध

Search Functional Tags: 

लसीकरण, आरोग्य, Health, दूध

Twitter Publish: