जाणून घ्या बहुगुणी पळसाबद्दल..!

शास्त्रीय नावः ब्युटीया मोनोस्पर्मा

वनस्पतीचे वर्णन 

• हा मध्यम उंच पर्णझडी वृक्ष विंध्य, सह्याद्री, हिमालयाच्या पायथ्याच्या जंगलात आढळतो.
   
• फुले लाल, केशरी रंगाची असून पाने गळून पडल्यानंतर येतात.
   
• या वृक्षापासून मिळणाऱ्या डिंकाचा व्यापार बेंगालकिनो या नावाने चालतो.
   
• पळसाचे झाड १० ते १५ मीटरपर्यंत उंच वाढते.
   
• हिवाळ्यात पानगळ होऊन वसंतात नवीन पाने येतात. पाने येण्यापूर्वीच फुले येतात.
   
• फुले लाल, केशरी रंगाची असून गुच्छाने येतात, त्यामुळे याला वणव्याचा वृक्ष असेही म्हणतात.
   
• शेंगा चपट्या फिकट हिरव्या असून वाळल्यावर तपकिरी, राखाडी रंगाच्या होतात. शेगेंच्या टोकाशी एकच बी येते.

उपयोगी भाग 

पाने, फुले, बिया, मुळे आणि डिंक

औषधी उपयोग

• दम्यासाठी फुले रात्री पाण्यात भिजत ठेवून, सकाळी मीठ अथवा खडीसाखर मिसळून सेवन करतात.
   
• बियांपासून मिळणारे पिवळे तेल विविध औषधात वापरले जाते.
   
• फुले व डिंकाचा काढा करून दिल्यास मोडलेले हाड लवकर सांधले जाते.
   
• पळसाच्या बियांचे चूर्ण लिंबाच्या रसात मिसळून खरुज, गजकर्ण व त्वचारोगांवर लावतात.
   
• मुत्राशयाचे आणि किडनीच्या विकारांसाठी फुले गुणकारी आहेत.

जमीन व हवामान 

• लागवड मुरमाड, हलकी ते मध्यम निचऱ्याच्या जमिनीत करावी.
   
• वृक्षाच्या वाढीसाठी उष्ण व समशितोष्ण हवामान पोषक आहे.

लागवड 

• या बहुवार्षिक वृक्षवर्गीय वनस्पतीची लागवड वर्षभरात कधीही करता येते.
   
• लागवड ५ बाय ५ मीटर अंतरावर करावी. लागवडीपूर्वी बियाणे २ ते ३ तास कोमट पाण्यात ठेवून नंतर पेरणी करावी. बियाणे उगविण्यासाठी १५ दिवसांचा कालावधी लागतो.
   
• खत, पाणी आणि तणाचे योग्य व्यवस्थापन केल्यास झाडांची वाढ चांगली होते.

इतर उपयोग

• पानाचा उपयोग द्रोण, पत्रावळी, बिडीनिर्मितीसाठी होतो.
   
• फुले रंग निर्मितीसाठी वापरली जातात.

संपर्कः डॉ. विक्रम जांभळे, (०२४२६) २४३२९२
औषधी व सुगंधी वनस्पती प्रकल्प, (महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी, जि. नगर)

News Item ID: 

820-news_story-1579346132

Mobile Device Headline: 

जाणून घ्या बहुगुणी पळसाबद्दल..!

Appearance Status Tags: 

Tajya News

Site Section Tags: 

औषधी वनस्पती

वन शेती

Mobile Body: 

शास्त्रीय नावः ब्युटीया मोनोस्पर्मा

वनस्पतीचे वर्णन 

• हा मध्यम उंच पर्णझडी वृक्ष विंध्य, सह्याद्री, हिमालयाच्या पायथ्याच्या जंगलात आढळतो.
   
• फुले लाल, केशरी रंगाची असून पाने गळून पडल्यानंतर येतात.
   
• या वृक्षापासून मिळणाऱ्या डिंकाचा व्यापार बेंगालकिनो या नावाने चालतो.
   
• पळसाचे झाड १० ते १५ मीटरपर्यंत उंच वाढते.
   
• हिवाळ्यात पानगळ होऊन वसंतात नवीन पाने येतात. पाने येण्यापूर्वीच फुले येतात.
   
• फुले लाल, केशरी रंगाची असून गुच्छाने येतात, त्यामुळे याला वणव्याचा वृक्ष असेही म्हणतात.
   
• शेंगा चपट्या फिकट हिरव्या असून वाळल्यावर तपकिरी, राखाडी रंगाच्या होतात. शेगेंच्या टोकाशी एकच बी येते.

उपयोगी भाग 

पाने, फुले, बिया, मुळे आणि डिंक

औषधी उपयोग

• दम्यासाठी फुले रात्री पाण्यात भिजत ठेवून, सकाळी मीठ अथवा खडीसाखर मिसळून सेवन करतात.
   
• बियांपासून मिळणारे पिवळे तेल विविध औषधात वापरले जाते.
   
• फुले व डिंकाचा काढा करून दिल्यास मोडलेले हाड लवकर सांधले जाते.
   
• पळसाच्या बियांचे चूर्ण लिंबाच्या रसात मिसळून खरुज, गजकर्ण व त्वचारोगांवर लावतात.
   
• मुत्राशयाचे आणि किडनीच्या विकारांसाठी फुले गुणकारी आहेत.

जमीन व हवामान 

• लागवड मुरमाड, हलकी ते मध्यम निचऱ्याच्या जमिनीत करावी.
   
• वृक्षाच्या वाढीसाठी उष्ण व समशितोष्ण हवामान पोषक आहे.

लागवड 

• या बहुवार्षिक वृक्षवर्गीय वनस्पतीची लागवड वर्षभरात कधीही करता येते.
   
• लागवड ५ बाय ५ मीटर अंतरावर करावी. लागवडीपूर्वी बियाणे २ ते ३ तास कोमट पाण्यात ठेवून नंतर पेरणी करावी. बियाणे उगविण्यासाठी १५ दिवसांचा कालावधी लागतो.
   
• खत, पाणी आणि तणाचे योग्य व्यवस्थापन केल्यास झाडांची वाढ चांगली होते.

इतर उपयोग

• पानाचा उपयोग द्रोण, पत्रावळी, बिडीनिर्मितीसाठी होतो.
   
• फुले रंग निर्मितीसाठी वापरली जातात.

संपर्कः डॉ. विक्रम जांभळे, (०२४२६) २४३२९२
औषधी व सुगंधी वनस्पती प्रकल्प, (महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ, राहुरी, जि. नगर)

English Headline: 

agriculture news in marathi cultivation of Sacred Tree

Author Type: 

External Author

डॉ. विक्रम जांभळे, गणेश धोंडे, रमेश खेमनर

वृक्ष हवामान खत fertiliser तण weed महात्मा फुले कृषी विद्यापीठ agriculture university नगर

Search Functional Tags: 

वृक्ष, हवामान, खत, Fertiliser, तण, weed, महात्मा फुले, कृषी विद्यापीठ, Agriculture University, नगर

Twitter Publish: 

Meta Keyword: 

Sacred, Tree, medicinal, forest, cultivation, palas

Meta Description: 

Sacred Tree हा मध्यम उंच पर्णझडी वृक्ष विंध्य, सह्याद्री, हिमालयाच्या पायथ्याच्या जंगलात आढळतो. फुले लाल, केशरी रंगाची असून पाने गळून पडल्यानंतर येतात.या वृक्षापासून मिळणाऱ्या डिंकाचा व्यापार बेंगालकिनो या नावाने चालतो.