पोटदुखीवर नाडुकली उपयुक्त

• स्थानिक नाव     ः     नाडुकली, नेडुकली, पापट
• शास्त्रीय नाव     ः     Pavetta indica L.   
• कूळ     ः     Rubiaceae 
• इंग्रजी नाव     ः     Indian Pavetta,      Indian Pellet Shrub 
• संस्कृत नाव     ः     काकचडी        
• उपयोगी भाग     ः     पांढरी फुले         
• उपलब्धीचा काळ (फुले)     ः     मार्च-मे       
•  झाडाचा प्रकार     ः     झुडूप 
•   अभिवृद्धी     ः     बिया, शाकीय वाढ    
•  वापर     ः     फुलांची भाजी  

 

आढळ 

• कोकण तसेच पश्चिम घाटातील जंगलात आणि डोंगरकपारीला आढळते.
• कोकणातील जंगलात ओलसर ठिकाणी तसेच नदीकिनारी याचे झुडूप चांगले वाढते. 

वनस्पतीची ओळख 

• झुडूपवर्गीय वनस्पती असून साधारण २ ते ४ मीटर किंवा त्यापेक्षाही जास्त वाढते. 
• साल मऊ, करड्या रंगाची असून तिला अनेक लहान मोठ्या फांद्या असतात. जुन्या फांद्यांच्या सालीच्या खपल्या निघतात.
• पाने साधी, एका आड एक येणारी, गडद हिरव्या रंगाची, लांबट आकाराची असून देठाला आणि टोकाला निमुळती होत गेलेली असतात. 
•    पाने ६ ते १५ सेंमी लांब व ४ ते ५ सेंमी रुंद, चकाकणारी असून देठ ०.६ ते १.५ सेंमी लांब असतात.
• फुले पांढऱ्या रंगाची, अनेक, सुगंधी, फांदीच्या टोकाशी गुच्छात (५० ते ६० फुले) येतात. एक गुच्छ साधारण ६ ते १० सें.मी. लांब असतो.
• फुलांचे बाह्यदल अतिशय लहान पण दातेरी असून फुलांची नळी साधारण १.५ सें.मी. लांब आणि पाकळीयुक्त असते. फुले सुवासिक असल्यामुळे अनेक फुलपाखरे, मधमाश्या त्यावर घोंघावत असतात.
•  फळे लहान हिरव्या रंगाची असून गोल ६ मिमी व्यासाची व झुपक्यात येतात. फळे सुकल्यावर काळी पडतात.
•  मार्च ते मेदरम्यान फुले येऊन जून जुलैमध्ये फळे तयार होतात. 

औषधी उपयोग 

•    साल तसेच पाने औषधात वापरतात.
•    लहान मुलांच्या पोटातील घाण साफ करण्यासाठी सालीचा काढा किंवा चूर्ण दिला जातो.
•    पानांचा काढा मूळव्याधीपासून होणाऱ्या त्रासावर आराम पडण्यासाठी देतात. पानाचा शेक ही आराम पडण्यास मदत करतो. 

टीप ः तज्ज्ञांच्या सल्याने औषधोपचार करावेत.

पाककृती 

फुलांची भाजी 
साहित्य ः
४ ते ५ वाट्या नाडुकलीची फुले, २ बारीक चिरलेले कांदे, १ ते २ बारीक चिरलेल्या हिरव्या मिरच्या, ४ ते ५ ठेचलेल्या लसूण पाकळ्या, अर्धा चमचा हळद, १ ते दीड चमचा लाल मिरची पावडर, फोडणीसाठी जिरे, चिमूटभर हिंग, मोहरी, तेल, चवीपुरते मीठ.

कृती ः 
प्रथम नाडुकलीची फुले मुख्य दांड्यापासून काढून स्वच्छ धुऊन घ्यावीत. एका पातेल्यात पाणी घालून फुले वाफवून व नंतर पिळून घ्यावी. कढईत तेल गरम करून जिरे मोहरी हिंगाची फोडणी तयार करावी. नंतर तेलामध्ये कांदा व लसूण चांगला परतवून घ्यावा. त्यात हिरव्या मिरच्या, हळद, लाल मिरची पावडर व  वाफवलेली फुले टाकून चांगले हलवून घ्यावे. झाकण ठेवून ५ मिनिटे शिजवून चवीपुरते मीठ मिसळावे.

- ashwinichothe7@gmail.com,
(क. का. वाघ उद्यानविद्या महाविद्यालय, नाशिक)

News Item ID: 

18-news_story-1574422593

Mobile Device Headline: 

पोटदुखीवर नाडुकली उपयुक्त

Appearance Status Tags: 

Tajya News

Site Section Tags: 

अॅग्रोगाईड

औषधी वनस्पती

Image Gallery: 

Mobile Body: 

• स्थानिक नाव     ः     नाडुकली, नेडुकली, पापट
• शास्त्रीय नाव     ः     Pavetta indica L.   
• कूळ     ः     Rubiaceae 
• इंग्रजी नाव     ः     Indian Pavetta,      Indian Pellet Shrub 
• संस्कृत नाव     ः     काकचडी        
• उपयोगी भाग     ः     पांढरी फुले         
• उपलब्धीचा काळ (फुले)     ः     मार्च-मे       
•  झाडाचा प्रकार     ः     झुडूप 
•   अभिवृद्धी     ः     बिया, शाकीय वाढ    
•  वापर     ः     फुलांची भाजी  

 

आढळ 

• कोकण तसेच पश्चिम घाटातील जंगलात आणि डोंगरकपारीला आढळते.
• कोकणातील जंगलात ओलसर ठिकाणी तसेच नदीकिनारी याचे झुडूप चांगले वाढते. 

वनस्पतीची ओळख 

• झुडूपवर्गीय वनस्पती असून साधारण २ ते ४ मीटर किंवा त्यापेक्षाही जास्त वाढते. 
• साल मऊ, करड्या रंगाची असून तिला अनेक लहान मोठ्या फांद्या असतात. जुन्या फांद्यांच्या सालीच्या खपल्या निघतात.
• पाने साधी, एका आड एक येणारी, गडद हिरव्या रंगाची, लांबट आकाराची असून देठाला आणि टोकाला निमुळती होत गेलेली असतात. 
•    पाने ६ ते १५ सेंमी लांब व ४ ते ५ सेंमी रुंद, चकाकणारी असून देठ ०.६ ते १.५ सेंमी लांब असतात.
• फुले पांढऱ्या रंगाची, अनेक, सुगंधी, फांदीच्या टोकाशी गुच्छात (५० ते ६० फुले) येतात. एक गुच्छ साधारण ६ ते १० सें.मी. लांब असतो.
• फुलांचे बाह्यदल अतिशय लहान पण दातेरी असून फुलांची नळी साधारण १.५ सें.मी. लांब आणि पाकळीयुक्त असते. फुले सुवासिक असल्यामुळे अनेक फुलपाखरे, मधमाश्या त्यावर घोंघावत असतात.
•  फळे लहान हिरव्या रंगाची असून गोल ६ मिमी व्यासाची व झुपक्यात येतात. फळे सुकल्यावर काळी पडतात.
•  मार्च ते मेदरम्यान फुले येऊन जून जुलैमध्ये फळे तयार होतात. 

औषधी उपयोग 

•    साल तसेच पाने औषधात वापरतात.
•    लहान मुलांच्या पोटातील घाण साफ करण्यासाठी सालीचा काढा किंवा चूर्ण दिला जातो.
•    पानांचा काढा मूळव्याधीपासून होणाऱ्या त्रासावर आराम पडण्यासाठी देतात. पानाचा शेक ही आराम पडण्यास मदत करतो. 

टीप ः तज्ज्ञांच्या सल्याने औषधोपचार करावेत.

पाककृती 

फुलांची भाजी 
साहित्य ः
४ ते ५ वाट्या नाडुकलीची फुले, २ बारीक चिरलेले कांदे, १ ते २ बारीक चिरलेल्या हिरव्या मिरच्या, ४ ते ५ ठेचलेल्या लसूण पाकळ्या, अर्धा चमचा हळद, १ ते दीड चमचा लाल मिरची पावडर, फोडणीसाठी जिरे, चिमूटभर हिंग, मोहरी, तेल, चवीपुरते मीठ.

कृती ः 
प्रथम नाडुकलीची फुले मुख्य दांड्यापासून काढून स्वच्छ धुऊन घ्यावीत. एका पातेल्यात पाणी घालून फुले वाफवून व नंतर पिळून घ्यावी. कढईत तेल गरम करून जिरे मोहरी हिंगाची फोडणी तयार करावी. नंतर तेलामध्ये कांदा व लसूण चांगला परतवून घ्यावा. त्यात हिरव्या मिरच्या, हळद, लाल मिरची पावडर व  वाफवलेली फुले टाकून चांगले हलवून घ्यावे. झाकण ठेवून ५ मिनिटे शिजवून चवीपुरते मीठ मिसळावे.

- ashwinichothe7@gmail.com,
(क. का. वाघ उद्यानविद्या महाविद्यालय, नाशिक)

English Headline: 

agriculture news in Marathi article regarding medicinal use of Pavetta indica

Author Type: 

External Author

अश्विनी चोथे

कोकण konkan

Search Functional Tags: 

कोकण, Konkan

Twitter Publish: 

Meta Keyword: 

medicinal use of Pavetta indica

Meta Description: 

medicinal use of Pavetta indica